Tegenwoordig zijn de meeste reizen toegankelijk en betaalbaar maar vroeger was Amsterdam voor veel Nederlanders op het platte land verder weg dan New York vandaag de dag voor ons is. Reizen behoort tot het alledaagse leven en kan je binnen één dag elke bestemming ter wereld bereiken.Vakanties zijn nog nooit zo comfortabel en grootschalig geweest, met vliegtuigen waar ruim 800 passagiers in passen en cruiseschepen die alles weghebben van luxe resorts. ’s Ochtends boarden voor een meeting in Londen en weer thuiskomen voor het avondeten is heel normaal vandaag de dag. Maar reizen is niet iets nieuws van de laatste eeuw, onze voorouders trokken vroeger altijd al rond en die reislust hebben wij nooit verloren!
Sinds de prehistorie is de mens al op doorreis. Toen de jagers en verzamelaars zich geleidelijk gingen nederzetten en het nomadenbestaan achter zich lieten ontstonden de eerste dorpen en steden. Handel was nu de grootse drijfveer voor het maken van reizen en met de opkomst van de civilisatie en de grote rijken duurde een reis steeds langer omdat men verder moest reizen. Scheepvaart en paard en wagen was de meest gangbare vervoersmiddel, het was echter ook gebruikelijk om te voet door Europa te trekken.
Rijke Grieken en Romeinen hadden in de oudheid al vakantiehuizen waar ze graag hun vrije tijd besteden, bijvoorbeeld aan de Mediterraanse zee of de stad Pompeï. Ze bezochten regelmatig luxe badplaatsen en verbleven daar een paar weken. Het woord vakantie is afgeleid van het Latijnse vacantia, wat ‘vrij zijn van verplichtingen’ of ‘vrije tijd’ betekend.
In de middeleeuwen brak een tijd aan van grenzeloze optimisme en ondernemingsdrang. Er werden verbonden gesloten tussen Hanzesteden om de handel te beschermen en handel en nijverheid was nog steeds het primaire doel van reizen. Antwerpen is lang het commerciële centrum geweest van Europa en trok jaarlijks veel reizigers. Kooplieden trokken van de ene stad naar de andere om hun handelswaar te verkopen op markten en jaarbeurzen en het was heel normaal om even naar Italië af te reizen om je bankzaken te regelen. Langs de drukke handelsroutes stonden herbergen waar reizigers konden overnachten. Ook was het gebruikelijk voor boerderijen om reizigers te ontvangen die dan een nacht mochten blijven, in een klein logeerkamertje of in de stallen. Het wegennet in Europa was echter van slechte kwaliteit, daardoor maakte de handel veelal gebruik van de scheepvaart.
© www.brewminate.com
©www.scheveningentoenennu.nl
Door de welvaart die de VOC in de zeventiende eeuw met zich meebracht lieten veel rijke Amsterdammer herenhuizen bouwen buiten de stad, waar ze zomers graag vakantie vierden. Hier genoten ze van de rust en natuur en misschien wel de belangrijkste reden was dat ze hier geen last hadden van de ondraaglijke stank waar de grote steden vroegen mee te kampen hadden. Er staan tegenwoordig nog steeds veel herenhuizen langs de vecht die ooit diende als zomerverblijf voor vele rijke Amsterdammers.
Onder de West-Europese rijke en welgestelde aristocratie was het in de late 16e eeuw mode om naar belangrijke Europese steden te reizen als afsluiting van hun opleiding kunst en cultuur. De jonge mannen bezochten dan steden als Londen, Parijs, Venetië, Florence en Rome. Deze reizen stonden bekend als de Grand Tour, waaruit de term tourist is ontstaan.
De statige ‘Grand Hotels’ die we nu kennen stammen uit de tijd dat alleen de allerrijksten families met vakantie gingen. Welgestelde gezinnen trokken hun chiqueste kleding aan en reisden door heel Europa waar ze in de mooiste en imposantste hotels verbleven. Het bezoeken van kuuroorden aan de kust kwam in deze tijd ook in opkomst. Een voorbeeld is het prachtige Kurhaus in Scheveningen die in 1885 haar deuren opende. In die tijd was het al gezond geacht om te kuren en de zeelucht en het zoute water zou een helende werking hebben op de mens.
©www.amrathkurhaus.com
©www.amsterdamamericanhotel.com/
©www.famoushotels.org/hotels St Regis Grand Hotel, Rome
In de 19e eeuw bracht de opkomst van de spoorwegen aanzienlijke veranderingen met zich mee. Naar verluidt is het maken van plezierreizen rond deze tijd echt begonnen en de 1841 is de eerste echte plezierreis georganiseerd onder leiding van de Britse ondernemer Thomas Cook. De eerste treinrit die hij organiseerde was 20 kilometer lang, van Leicester naar Loughborough en koste je 1 shilling. Dit was het begin het professioneel organiseren van vakantiereizen. Thomas Cook richtte het eerste commerciële agentschap op in Leicester en werd het eerste reisbureau voor het boeken van reizen. Later kwam het reizen pas echt op gang door de inventie van de auto en het vliegtuig.
Op 20 mei 1927 maakte Charles Lindbergh vanuit New York met de Spirit of St. Louis de eerste oversteek over de Atlantische Oceaan. De vlucht duurde maar liefst 33 uur en hij landde op 21 mei veilig in Parijs. De eerste KLM-vlucht was op 17 mei 1920 van Amsterdam naar Londen met de Havilland DH-16.
©www.blog.klm.com/the-dh-9a/
De eerste zomervakantie
Rond het jaar 1850 begint de vakantie die wij nu kennen vorm te krijgen. Halverwege de 19e eeuw werd de zomervakantie ingevoerd. Lang werd er gespeculeerd dat de invoering van de vakantie in het leven is geroepen zodat kinderen dan konden helpen met de oogst. Later zijn er echter andere oorzaken aangewezen voor de invoering van de zomervakantie. In de verenigde staten bijvoorbeeld zou vooral de oorzaak zijn dat de hitte in de klaslokalen zo erg was dat de kinderen gewoon niet meer kwamen opdagen. Ook vonden onderwijsdeskundigen in Nederland in de 19e eeuw een lange vakantie in de zomer een goed idee. Schoolkinderen en docenten werden ontzien van de hitte en konden een paar weken uitrusten en zich voorbereiden op het nieuwe schooljaar.
Met de groei van de economische welvaart in de jaren 60 en 70 is ook het massa toerisme opgang gekomen. Men kreeg voor het eerst vakantiegeld en had weer meer te besteden. Ook kregen we ook meer vrije tijd. De middenklasse kon ook zich nu ook auto’s veroorloven waardoor de mogelijkheid ontstond om verdere reizen te maken binnen Europa. Aan de kusten van Spanje schoten de ene na de andere hotels uit de grond en er ontstonden steeds meer campings bij populaire badplaatsen. Ook busreizen kwamen in de jaren 70 steeds meer op, zoals bijvoorbeeld rondreizen voor jongeren en verenigingen.
©www.opanoma.nl
Aan de Adriatische kust, 1974
Jongerenreizen met de bus, ca. 1975
Met de komst van lowcost carriers die goedkopere vluchten aanboden dan de traditionele luchtvaartmaatschappijen werd het ineens voor een overgroot deel van de Nederlandse bevolking mogelijk om op vliegreis te gaan. In de laatste tien jaar is backpacken in Azië razend populair geworden en is er een aanzienlijke stijging van Europese stedentrips geweest. Gelukkig is reizen nu voor iedereen!
